PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA PRACOWNIKÓW W ZAWODACH SZKOLNICTWA BRANŻOWEGO NA WOJEWÓDZKIM RYNKU PRACY

Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy jest publikowana (od 2019 roku, co rok do 1 lutego), jako obwieszczenie Ministra Edukacji w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Prognoza określająca zapotrzebowanie na pracowników w Polsce oraz w każdym polskim województwie w danych zawodach, ułożonych w kolejności alfabetycznej, stanowi załącznik do obwieszczenia. Prognoza podzielona jest na część krajową dotyczącą zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy oraz na część wojewódzką dotyczącą zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego, dla których jest prognozowane istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na rynkach pracy poszczególnych województw. Prognoza zapotrzebowania na zawody na okres 5 lat powstaje w oparciu o różne źródła danych ekonomicznych, demograficznych i edukacyjnych na poziomie regionalnym, w przekroju branżowym. Ukierunkowanie kształtowania oferty szkolnictwa branżowego w odniesieniu do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy, wpływa na decyzje podejmowane przez szkoły i organy prowadzące, uwzględniające m.in. zróżnicowany sposób finansowania zawodów, czyli więcej pieniędzy dla szkół kształcących w zawodach z „listy krajowej” oraz dla pracodawców na kształcenie młodocianych pracowników w zawodach z „listy krajowej”. Szkoły mają możliwość prowadzenia celowego i adekwatnego kształcenia w zawodach, co ma znaczny wpływ na przeciwdziałanie bezrobociu absolwentów.

W czwartym kwartale 2024 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego[i] oraz rozporządzenie Ministra Edukacji w sprawie sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego w roku 2025[ii]. Zgodnie z art. 26 ust. 6 pkt 7 ustawy to Minister Edukacji określa, w drodze rozporządzenia, sposób podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego (JST), z uwzględnieniem w szczególności: […] zróżnicowania kwot ustalanych na uczniów lub słuchaczy objętych kształceniem zawodowym w oparciu o prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, o której mowa w art. 46b ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe.

Od 1 stycznia 2025 r. obowiązują zmiany w finansowaniu oświaty samorządowej oraz dotowaniu prywatnych szkół, przedszkoli i placówek oświatowych. Dotychczasową część oświatową subwencji ogólnej zastąpiono „kwotą potrzeb oświatowych”, którą otrzymują samorządy na sfinansowanie swoich zadań oświatowych, a także na sfinansowanie dotacji oświatowych dla prywatnych podmiotów oświatowych, jako ich organ rejestrujący. Przewidziana kwota potrzeb oświatowych na danego ucznia jest podstawą naliczania dotacji oświatowej.

W tabeli 1. zobrazowano liczbę zawodów szkolnictwa branżowego, dla których prognozowano istotne zapotrzebowanie na pracowników w każdym polskim województwie od 2019 roku do 2024 roku włącznie.

Tabela 1. Liczba zawodów szkolnictwa branżowego o istotnym zapotrzebowaniu na pracowników, w poszczególnych województwach w latach 2019–2024

W 2024 roku w każdym województwie liczba zawodów szkolnictwa branżowego o istotnym zapotrzebowaniu na pracowników była większa niż liczba zawodów w 2019 roku. Najbardziej zwiększyła się liczba zawodów w województwie warmińsko-mazurskim od 46 zawodów w 2019 r. do 105 zawodów w 2024 r., czyli o 59 zawodów więcej. W następnej kolejności w województwie podkarpackim, w 2019 r. 42 zawody o istotnym zapotrzebowaniu, a w 2024 r. 100 zawodów, a także w województwie świętokrzyskim – w 2019 r. 38 zawodów, a w 2024 r. 96 zawodów, czyli w każdym z tych dwóch województw o 58 zawodów więcej.

W 2024 roku najwięcej zawodów o istotnym zapotrzebowaniu było w województwie:

• warmińsko-mazurskim – 105 zawodów, liczba zawodów wzrosła o nieco ponad 128% (w 2019 r. – 46 zawodów);
• zachodniopomorskim – 102 zawody, liczba zawodów wzrosła o 100% (w 2019 r. – 51 zawodów);
• dolnośląskim – 101 zawodów, liczba zawodów wzrosła o nieco ponad 106% (w 2019 r. – 49 zawodów);
• lubelskim i podkarpackim – po 100 zawodów.

W tabeli 2. zobrazowano liczbę zawodów szkolnictwa branżowego, dla których prognozowano umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników w każdym polskim województwie od 2019 roku do 2024 roku włącznie.

Tabela 2. Liczba zawodów szkolnictwa branżowego o umiarkowanym zapotrzebowaniu na pracowników, w poszczególnych województwach w latach 2019–2024

W 2024 roku prawie we wszystkich województwach liczba zawodów szkolnictwa branżowego o umiarkowanym zapotrzebowaniu na pracowników była mniejsza niż liczba zawodów w 2019 roku. Wyjątkiem (potwierdzającym tą regułę) było województwo opolskie, w którym nieznacznie wzrosła liczba zawodów od 64 zawodów w 2019 r. do 66 zawodów w 2024 r., czyli o 2 zawody więcej. Najbardziej zmniejszyła się liczba zawodów o umiarkowanym zapotrzebowaniu na pracowników w województwie lubuskim – ze 123 zawodów w 2019 r. do 60 zawodów w 2024 r., czyli o 63 zawody mniej. W następnej kolejności mniejsza liczba zawodów była w województwie podkarpackim, w którym w 2019 r. było 121 zawodów o umiarkowanym zapotrzebowaniu, a w 2024 r. – 60 zawodów, czyli o 61 zawodów mniej, oraz w województwie lubelskim – w 2019 r. było 109 zawodów, a w 2024 r. – 55 zawodów, czyli o 54 zawody mniej.

W 2024 roku najmniej zawodów o umiarkowanym zapotrzebowaniu było w województwie:

• świętokrzyskim – 54 zawody, liczba zawodów spadła o 50% (w 2019 r. – 108 zawodów);
• lubelskim – 55 zawodów, liczba zawodów spadła o nieco mniej niż 50% (w 2019 r. – 109 zawodów);
• podlaskim – 59 zawodów, liczba zawodów spadła o 41% (w 2019 r. – 100 zawodów);
• lubuskim i podkarpackim – 60 zawodów.

Przykładowo: W 2024 roku zawodem szkolnictwa branżowego, dla którego prognozowano istotne zapotrzebowanie na pracowników w każdym województwie był zawód technik elektromobilności. Należy podkreślić, że ten zawód został wprowadzony do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego w 2024 r.[ix], zaś kształcenie w nim rozpoczęło się od roku szkolnego 2024/2025. Kształcenie w zawodzie w zakresie kwalifikacji MOT.02. Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa mechatronicznych systemów pojazdów samochodowych i MOT.07. Organizacja i prowadzenie procesu obsługi i naprawy pojazdów zeroemisyjnych i niskoemisyjnych, jest realizowane w technikum i w branżowej szkole II stopnia. Możliwe jest też prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz kursów umiejętności zawodowych w zakresie tych kwalifikacji. Biorąc pod uwagę 5-letni okres nauczania w technikum, pierwsi absolwenci wejdą na rynek pracy w 2029 roku.