Ogłoszenie prognozy

Od 2019 roku, w każdym roku do 1 lutego, Ministerstwo Edukacji Narodowej publikuje prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy, w formie obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Prognoza uwzględnia źródła, które opisują tendencje na rynku pracy w aspekcie strategii rozwoju państwa i jego regionów. Opiera się na danych Instytutu Badań Edukacyjnych (IBE) opracowanych, przede wszystkim na podstawie statystyki publicznej (Główny Urząd Statystyczny), a także na danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Systemu Informacji Oświatowej. Istotne znaczenie mają również opinie rad sektorowych do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw kompetencji oraz ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego. Procedury przetwarzania danych, przygotowane przez IBE, umożliwiają wykorzystanie ogółu czynników, które w wieloletniej perspektywie wpływają na kształtowanie się podaży i popytu na pracę. Prognoza zapotrzebowania na zawody na okres 5 lat jest tworzona na podstawie różnych źródeł danych ekonomicznych, demograficznych i edukacyjnych na poziomie ogólnokrajowym i regionalnym, w poszczególnych branżach.

Prognoza określająca zapotrzebowanie na pracowników, w Polsce i w każdym polskim województwie, w danych zawodach (ułożonych w kolejności alfabetycznej) składa się z:

1) części I – cel i zakres oddziaływania prognozy;

2) części II – zapotrzebowanie na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego, dla których, ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa, jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy;

3) części III – zapotrzebowanie na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego, dla których jest prognozowane istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy.

Wymienione trzy części stanowią załącznik do obwieszczenia.

Cel prognozy

Celem prognozy jest wskazanie kierunku kształtowania oferty szkolnictwa branżowego w odniesieniu do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy. Szkoły, na podstawie prognozy, mogą prowadzić celowe i adekwatne kształcenie w zawodach, przyczyniając się do przeciwdziałania bezrobociu absolwentów.

Prognoza a subwencja oświatowa

Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy jest brana pod uwagę przy podziale subwencji oświatowej, która dotyczy uczniów rozpoczynających naukę w danym zawodzie i ma zastosowanie przez okres ich nauczania. Zgodnie z przepisami prawa oświatowego, samorządy na dany rok otrzymują zwiększoną subwencję oświatową dla szkół kształcących w zawodach, na które prognozowano szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy w prognozie z roku poprzedniego.

Przykład: Ogłoszona 30 stycznia 2024 roku prognoza pozwoliła szkołom i organom prowadzącym zaplanowanie zawodów, w których prowadzą kształcenie w roku szkolnym 2024/2025. Podejmując decyzje, uwzględniono zróżnicowany sposób finansowania zawodów[i] – większe finansowanie dla szkół, które kształcącą w zawodach zamieszczonych w wykazie zawodów dla krajowego rynku pracy (zwiększona subwencja na ucznia o około 1 250,00 zł); większe dofinansowanie dla pracodawców kosztów kształcenia młodocianych pracowników w zawodach znajdujących się w wykazie zawodów dla krajowego rynku pracy (wzrost o 2 000,00 zł).

Samorządy otrzymają na 2025 rok większe finansowanie dla szkół kształcących w zawodach, na które w prognozie z 2024 roku prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy.

Uwaga: Od października 2024 r. trwają konsultacje publiczne projektu rozporządzenia Ministra Edukacji w sprawie sposobu podziału łącznej kwoty potrzeb oświatowych między jednostki samorządu terytorialnego w roku 2025[ii].

Prognozowane szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy

Tabela 1. Zawody szkolnictwa branżowego o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy od 2019 roku do 2024 roku

W każdym roku liczba zawodów nieznacznie zwiększała się – od 20 zawodów w 2019 r. do 34 zawodów w 2024 r. (w sumie przez 6 lat liczba zawodów na liście wrosła o 14 zawodów, przy czym niektóre zawody zostały dopisane, a niektóre zawody zostały usunięte).

Należy zwrócić uwagę na fakt, że liczba zawodów o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy w kolejnych latach (od 2019 roku do 2024 roku) nieznacznie, ale stale wzrastała – od 20 zawodów w 2019 roku do 34 zawodów w 2024 roku. Liczby zawodów kształtowały się następująco:

• 2019 rok – 20 zawodów,
• 2020 rok – 24 zawody,
• 2021 rok – 28 zawodów,
• 2022 rok – 30 zawodów,
• 2023 rok – 33 zawody,
• 2024 rok – 34 zawody.

Przykład: W 2020 r. prognoza krajowa zawierała alfabetyczny wykaz 24 zawodów, dla których prognozowano szczególne zapotrzebowanie na rynku pracy. Liczba zawodów zwiększyła się więc o 4 zawody: murarz-tynkarz; operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, technik budowy dróg; technik spawalnictwa. W 2021 roku liczba zawodów również zwiększyła się o 4 zawody: dekarz, monter nawierzchni kolejowej, technik robotyk, technik dekarstwa.

Tabela 2. Zawody o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy w latach 2019–2024

Od 2019 roku do 2024 roku nastąpiły niewielkie zmiany w zakresie zawodów o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy. Na liście krajowej przez:

• 6 kolejnych lat (2019-2024) było 17 zawodów o szczególnym zapotrzebowaniu;
• 5 kolejnych lat (2020-2024) - 3 zawody;
• 4 kolejne lata (2021-2024) - 4 zawody;
• 3 kolejne lata (2022-2024) - 5 zawodów;
• 2 kolejne lata (2023-2024) - 4 zawody.

W 2024 roku jako nowy zawód o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy wprowadzono na listę tylko jeden zawód, tj. technik elektromobilności. Należy podkreślić, że ten zawód został wprowadzony do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego w 2024 r.[ix]. Kształcenie w nim rozpoczęło się od roku szkolnego 2024/2025.

Dwa raporty Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, przygotowane we współpracy z Sektorową Radą ds. Kompetencji Motoryzacja i Elektromobilność – raport podsumowujący I edycję badań realizowanych w latach 2020–2021[x] oraz raport podsumowujący II edycję badań realizowanych w latach 2022–2023[xi] – wskazały m.in. kierunki rozwoju kadr w branży. W Polsce rośnie popularność pojazdów elektrycznych i hybrydowych razem z coraz większą świadomością ekologiczną społeczeństwa. Wpływ na rozwój elektromobilności mają też działania Unii Europejskiej związane z kształtowaniem zrównoważonego, przyjaznego dla środowiska modelu transportu w państwach członkowskich.

Tabela 3. Zawody o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy przez 4, 3 i 2 lata, w latach 2019-2022

W tabeli 3. zostały wpisane cztery zawody, które były zawodami o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy tylko w kilku określonych latach od 2019 roku do 2022 roku włącznie, tym samym nie były już zawodami o szczególnym zapotrzebowaniu na krajowym rynku pracy od 2022 roku lub od 2023 roku. Przez cztery kolejne lata, od 2019 roku do 2022 roku włącznie, zawodem o szczególnym zapotrzebowaniu był zawód ślusarz. Przez trzy kolejne lata, od 2019 roku do 2021 roku włącznie, zawodami o szczególnym zapotrzebowaniu były dwa zawody: elektronik, technik elektronik. Przez dwa kolejne lata 2020-2021 zawodem o szczególnym zapotrzebowaniu był zawód murarz-tynkarz.

Aktualna w 2024 r. prognoza zawiera alfabetyczny wykaz 34 zawodów, dla których, ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa, jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy.