Maszynista obsługuje lokomotywy. Może prowadzić zarówno lokomotywy pociągów pasażerskich jak i towarowych. Zazwyczaj pracuje samodzielnie, lub z pomocnikiem. W swojej pracy maszynista jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo podróżnych, taboru, ładunków i współpracowników. Prowadząc pociąg maszynista dostosowuje prędkość do przepisów kolejowych, rozkładu jazdy i warunków trasy. W czasie jazdy uważnie obserwuje szlak kolejowy i reaguje na wszelkie sygnały podawane na tarczach, semaforach oraz na sygnały ręczne. Prowadząc elektryczny pociąg otwiera i zamyka drzwi podczas postoju na stacji. Pracując w pojedynkę maszynista musi także reagować na sygnały urządzeń zabezpieczających, które mają mu uniemożliwić zaśnięcie. Brak reakcji ze strony maszynisty powoduje automatyczne wyhamowanie pociągu. Z maszynistą czasami współpracuje pomocnik, którego zadaniem jest obserwacja szlaku i sygnałów tak, by maszynista niczego nie przeoczył. Miejsce pracy maszynisty to przede wszystkim kabina lokomotywy lub pociągu elektrycznego. Kabina musi dawać bardzo dobrą widoczność w kierunku jazdy. Prowadząc pociąg pasażerski maszynista współpracuje z zespołem konduktorów. W czasie pracy maszynista ma kontakt radiowy z dyżurnym ruchu.