Już po raz piąty Minister Edukacji i Nauki ogłosił, w drodze obwieszczenia, prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Jej celem jest wskazanie, w jakim kierunku powinna rozwijać się oferta szkolnictwa branżowego. Prognoza stanowi uporządkowany alfabetycznie wykaz zawodów i jest podzielona na dwie części – krajową oraz wojewódzką.
Część krajowa to wykaz zawodów, dla których prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy ze względu na ich znaczenie dla rozwoju państwa. W roku 2023 są to 33 zawody:
automatyk, betoniarz-zbrojarz, cieśla, dekarz, elektromechanik, elektryk, kierowca mechanik, mechanik-monter maszyn i urządzeń, mechatronik, monter izolacji przemysłowych, monter konstrukcji budowlanych, monter nawierzchni kolejowej, monter stolarki budowlanej, operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych, operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami, operator obrabiarek skrawających, technik automatyk, technik automatyk sterowania ruchem kolejowym, technik budowy dróg, technik dekarstwa, technik elektroenergetyk transportu szynowego, technik elektryk, technik energetyk, technik gospodarki odpadami, technik izolacji przemysłowych, technik mechanik, technik mechatronik, technik montażu i automatyki stolarki budowlanej technik programista, technik robotyk, technik spawalnictwa, technik transportu kolejowego.
W części wojewódzkiej prognoza określa alfabetyczny wykaz zawodów o istotnym lub umiarkowanym zapotrzebowaniu na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy.
Pełny wykaz prognozowanego zapotrzebowania na zawody w skali kraju i z podziałem na województwa zawiera załącznik do obwieszczenia Ministra Edukacji i Nauki, dostępny w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.
Wpływ prognozy na kształcenie zawodowe
Prognoza ma na celu wspomaganie szkolnictwa branżowego poprzez stymulowanie oferty szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Szkoły i samorządy mogą zaplanować zawody, które będą uruchamiane w nowym roku szkolnym 2023/2024 z uwzględnieniem prognozy na 2023 r. Co istotne, w oparciu o prognozę jest dokonywane różnicowanie kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem w zawodach, na które prognozowane jest szczególne zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy, tj.:
Zwiększenie kwot dotyczy uczniów rozpoczynających naukę w danym zawodzie i ma zastosowanie przez cały cykl ich kształcenia, co zapewnia stabilność finansową szkół, samorządów oraz pracodawców w kształceniu zawodowym.
Ponadto, w przypadku zawodów z listy „krajowej” lub „wojewódzkiej”:
Informacje dodatkowe
Czym jest prognoza?
Każdego roku, do 1 lutego, MEiN ogłasza prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Prognoza ma na celu wspomaganie celowego i adekwatnego kształcenia zawodowego, a tym samym przyczynianie się do przeciwdziałania bezrobociu wśród absolwentów szkół prowadzących kształcenie zawodowe w Polsce.
Pierwszy z takich dokumentów został opublikowany w 2019 roku. Celem było stworzenie prognozy zapotrzebowania na zawody przy uwzględnieniu różnych dostępnych źródeł danych ekonomicznych, demograficznych i edukacyjnych na poziomie ogólnokrajowym i regionalnym, w przekroju branżowym.
Prognoza stanowi syntetyczne ujęcie różnych źródeł opisujących tendencje na rynku pracy w kontekście strategii rozwoju państwa i regionów. Uwzględnia dane Instytutu Badań Edukacyjnych (jednostka nadzorowana przez MEiN) opracowane w szczególności na podstawie statystyki publicznej (Główny Urząd Statystyczny), danych z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Systemu Informacji Oświatowej. Ważną rolę odgrywają również opinie rad sektorowych do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw kompetencji, a także ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego. Procedury przetwarzania danych opracowane przez Instytut Badań Edukacyjnych pozwalają na wykorzystanie w sposób kompleksowy ogółu czynników wpływających na kształtowanie się podaży i popytu na pracę w perspektywie długofalowej.
Nowe zawody na liście „krajowej” w prognozie 2023
W 2023 r. na liście „krajowej” po raz pierwszy pojawiły się 4 zawody: operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami, technik gospodarki odpadami, monter izolacji przemysłowych oraz technik izolacji przemysłowych.
Raport Branżowy Bilans Kapitału Ludzkiego dla sektora odzysku materiałowego surowców wskazuje na wzrost zapotrzebowania na pracowników w tym sektorze. Przystosowanie starych lub stworzenie nowych maszyn do przetwarzania bardzo konkretnych materiałów będzie generować zapotrzebowanie na techników i inżynierów gotowych zaprojektować maszyny oraz nadzorować ich pracę. Robotyzacja i automatyzacja procesów recyklingu i odzysku będzie wiązała się z koniecznością pozyskania pracowników zdolnych do ich wykorzystywania. Oznacza to, że zakres prac takich zawodów jak technik gospodarki odpadami oraz operator maszyn i urządzeń gospodarki odpadami będzie zwiększał się w sektorze oraz będzie wymagał stałej transformacji kompetencyjnej w najbliższych latach.
Natomiast biorąc pod uwagę postępujące problemy w sektorze energetycznym prognozuje się wzrost zapotrzebowania na zawody związane z ekologicznym budownictwem i gospodarką cieplną, do który należy monter izolacji przemysłowych oraz nowy zawód, będący jego kontynuacją – technik izolacji przemysłowych. W ramach tych zawodów wykonuje się termoizolacje rur zmniejszające utratę energii jak również izolacje ochronne przed drganiami.
Uwzględnione na liście nowe zawody wytypowano na podstawie wielu kryteriów ilościowych i jakościowych, a przede wszystkim na podstawie przewidywanej wielkości zapotrzebowania na pracowników w relacji do liczby uczniów i absolwentów szkolnictwa branżowego oraz wskazań eksperckich. Oznacza to, że liczba kształconych uczniów oraz przewidywanych absolwentów jest zbyt niska w stosunku do zapotrzebowania rynkowego.
Departament Strategii, Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego
Ministerstwo Edukacji i Nauki
